Άρθρο 3

Martyna Kurek, Maciej Dymacz, Marzena Bakala-Sikora   

Σύνδεσμος SEDA

Περίληψη 

Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί το Metaverse. Παρατίθενται οι κίνδυνοι που σχετίζονται με διάφορους τομείς, όπως η εκπαίδευση, οι επιχειρήσεις και η υγεία. Το θέμα ερευνήθηκε με τη χρήση μιας τεχνικής συστηματικής βιβλιογραφικής ανασκόπησης που συνδύασε σχετικές λέξεις-κλειδιά για την εύρεση μελετών περιπτώσεων, επιστημονικών ερευνών και προτεινόμενων βέλτιστων πρακτικών. Τα άρθρα που περιλαμβάνονται στη ανασκόπηση αυτή δείχνουν ότι η χρήση του Metaverse σε διάφορους τομείς, εκτός από τα πολλά πλεονεκτήματα του, εγκυμονεί και κινδύνους από πολλές απόψεις.   

Λέξεις-κλειδιά: Metaverse, κίνδυνοι, κυβερνοασφάλεια, κυβερνοέγκλημα

1. Εισαγωγή 

Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις νέες δυνατότητες του Metaverse. Αυτή η εξαιρετικά καινοτόμος τεχνολογία εμφανίζεται όλο και περισσότερο σε διάφορα πλαίσια. Όπως μαθαίνουμε από τις ενότητες ενός χρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Ένωση έργου με την ονομασία WAKE UP, το οποίο περιγράφει τις πολλές πτυχές και δυνατότητες του Metaverse, η τεχνολογία αυτή έχει πολλά πλεονεκτήματα αλλά δυστυχώς και πολλούς κινδύνους. Το Metaverse που χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση, στη διαδικασία πρόσληψης, στην επιχείρηση ή στην επαγγελματική κατάρτιση ανοίγει τα μάτια των ανθρώπων σε νέες δυνατότητες με πολύ γρήγορο τρόπο. Ωστόσο, δεδομένης της ραγδαίας ανάπτυξης και της ταχέως αυξανόμενης δημοτικότητας του Metaverse, ή αλλιώς του παράλληλου, εικονικού κόσμου, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πόσο μεγάλο κακό μπορεί να προέλθει από τη χρήση μιας τεχνολογίας την οποία δεν έχει ακόμη μάθει κανείς πλήρως. Πρέπει λοιπόν να θέσουμε το ερώτημα: Το Metaverse αποτελεί ευλογία ή κατάρα για την κοινωνία; Όπως τονίζεται στις διάφορες ενότητες του υλικού που αναπτύχθηκε από την κοινοπραξία του έργου WAKE UP, πάντα υπήρχαν καλοί και κακοί άνθρωποι στον κόσμο. Ακριβώς όπως η εφεύρεση του Διαδικτύου έδωσε στην κοινωνία χιλιάδες νέες ευκαιρίες για να κάνει καλά πράγματα, έδωσε επίσης χώρο για εγκληματίες οι οποίοι, χάρη στο Διαδίκτυο, έχουν επιτύχει μεγαλύτερη πρόσβαση σε πιθανά θύματα και έτσι οι ευκαιρίες τους για, ας πούμε, σεξουαλική παρενόχληση ή διαδικτυακό εκφοβισμό έχουν γίνει πολύ μεγαλύτερες. Με την προσθήκη του Metaverse, δημιουργούνται πρόσθετες μορφές τέτοιου κινδύνου. Η βάση της ασφάλειας, είτε στον πραγματικό κόσμο είτε στο Διαδίκτυο είτε στο Metaverse, είναι η επίγνωση των απειλών. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να γνωρίζουμε πώς να τις αποφύγουμε. Προκειμένου λοιπόν να γίνουμε πιο ενημερωμένοι χρήστες του Metaverse στο μέλλον, ας ρίξουμε μια ματιά στους κινδύνους που μπορεί να μας περιμένουν στον εικονικό κόσμο.   

2. Προστασία δεδομένων και ιδιωτικότητα στο Metaverse 

Με κάθε νέα πλατφόρμα ή τεχνολογία, εκτός από νέες ευκαιρίες, υπάρχουν και προκλήσεις που σχετίζονται με την προστασία των δεδομένων και την ιδιωτικότητα των χρηστών Metaverse λόγω των ισχυρών δυνατοτήτων και της πιθανής κλίμακας επεξεργασίας δεδομένων. Οι εταιρείες που επεξεργάζονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα ενδέχεται να χρειαστεί να διεξάγουν εκτιμήσεις κινδύνου, να ενημερώνουν άλλους, να καθορίζουν τους λόγους επεξεργασίας και να λαμβάνουν συγκαταθέσεις. Μπορεί επίσης να επεξεργάζονται προσεκτικά ευαίσθητα δεδομένα, όπως πληροφορίες υγείας ή βιομετρικά στοιχεία, καθώς και δεδομένα παιδιών. Οι εταιρείες πρέπει να συμμορφώνονται με τους νόμους περί προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων σε διαφορετικές δικαιοδοσίες λόγω της εμβέλειας του Metaverse. Όπως υπάρχει η έννοια του darkweb, που είναι ο χώρος των εγκληματιών στο Διαδίκτυο, έτσι ακούγεται όλο και περισσότερο η έννοια του darkverse. Ο υψηλός βαθμός ελευθερίας στον κόσμο του Metaverse δίνει στους διαδικτυακούς εγκληματίες μεγαλύτερη ελευθερία να διαπράττουν εγκλήματα χωρίς ενοχές λόγω της ανωνυμίας, του ελεύθερου σχεδιασμού avatar και του εικονικού χώρου μέσω του οποίου το άτομο μπορεί να χάσει την αίσθηση της πραγματικότητας. Ο χρηματοπιστωτικός κλάδος αντιμετωπίζει επίσης υψηλό κίνδυνο διαρροής προσωπικών δεδομένων και οικονομικών εγκλημάτων. Υπάρχει πραγματική απειλή απάτης, διότι η δυνατότητα ηλεκτρονικών συναλλαγών στον κόσμο του Metaverse μπορεί να προσελκύσει μεγάλο αριθμό οικονομικών απατεώνων. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό για τις εταιρείες να εκπαιδεύονται σε θέματα ασφάλειας και διαχείρισης κινδύνων πριν ξεκινήσουν τις δραστηριότητές τους στον εικονικό μετα-κόσμο. Η βάση γι' αυτό είναι η διαχείριση και οι πολιτικές δεδομένων, ασφάλειας και προστασίας της ιδιωτικής ζωής. Είναι επίσης απαραίτητο να συνεργαστείτε με έναν εμπειρογνώμονα στο metaverse.  

3. Ψυχολογικοί κίνδυνοι Οι τεχνολογικές εξελίξεις στο Metaverse εξελίσσονται με ταχείς ρυθμούς, γεγονός που προοιωνίζεται περαιτέρω πρόοδο στην εμπειρία του εικονικού κόσμου. Σχεδιάζονται τα επόμενα βήματα για την είσοδο στο εικονικό περιβάλλον μέσω της Νευροτεχνολογίας, η οποία θα επιτρέψει την αποστολή σημάτων στον εγκέφαλο και έτσι την πλήρη εμβύθιση. Αυτό θα αμβλύνει τη διάκριση μεταξύ του εικονικού και του πραγματικού κόσμου. Οι άνθρωποι δεν θα είναι σε θέση να διακρίνουν μεταξύ του κόσμου στον οποίο βρίσκονται φυσικά και του κόσμου του Metaverse, και μάλιστα χωρίς την ανάγκη ενδιάμεσης διεπαφής. Αυτό συνεπάγεται πολλές ευκαιρίες στην εργασία, στην εκπαίδευση, στο σπίτι ή στα παιχνίδια. Ωστόσο, πρέπει να αναρωτηθεί κανείς ποιος είναι ο κίνδυνος πίσω από μια τέτοια σύγχυση μεταξύ αυτών των πεδίων. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι χρήστες να χαθούν στον εικονικό κόσμο και να χάσουν την αίσθηση του πραγματικού κόσμου. Με την τεχνολογική ανάπτυξη, παρατηρείται μια ολοένα και πιο αισθητή επιβράδυνση της ανθρώπινης ανάπτυξης όσον αφορά τις διαπροσωπικές σχέσεις ή τουλάχιστον την αντιμετώπιση του άγχους ή των συναισθημάτων. Φυσικά, οι αρνητικές επιπτώσεις στον ανθρώπινο ψυχισμό εξαρτώνται από την ψυχική δύναμη του χρήστη. Οι ψυχικά ισχυρότεροι άνθρωποι δεν θα υποφέρουν τόσο πολύ όσο οι ασθενέστεροι, οι οποίοι μπορεί να χαθούν σε έναν κόσμο ψευδαισθήσεων. Στην ψυχολογία, τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί η έννοια του FOMO - φόβος να χάσεις κάτι ή φόβος να μείνεις πίσω στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεδομένου αυτού του τύπου διαταραχής, αυξάνεται επίσης η απειλή του εθισμού στον εικονικό κόσμο. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλοι αυτοί οι κίνδυνοι υπήρχαν από τότε που υπήρχε το Διαδίκτυο. Ωστόσο, με μια σειρά από νέες ευκαιρίες και διευρυμένους ορίζοντες στο Metaverse, αυτοί οι κίνδυνοι και οι κίνδυνοι είναι επίσης αναλογικά μεγαλύτεροι.  

4. Συμπεράσματα 

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι οι απειλές του Metaverse είναι πραγματικές και δεν πρέπει να υποτιμώνται. Η βάση της άμυνας απέναντι σε αυτές τις απειλές είναι η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση σχετικά με τις πιθανές μεθόδους προστασίας από αυτές, διότι κάθε νέα τεχνολογία φέρνει μαζί της ένα πλήθος νέων ευκαιριών, ενώ παράλληλα παρουσιάζει ένα νέο σύνολο προκλήσεων και απειλών, όπως η παροιμιώδης φωτιά του Προμηθέα.  

Keating E., Nannetti S., Ganis J. The Metaverse: Risks and Opportunities for Businesses. Clifford Chance 2022.
Kye, B., Han, N., Park, Y. & Jo, S. (2021). Educational applications of metaverse: possibilities and limitations. Journal of Education Evaluation for Health Professions. doi: 10.3352/jeehp.2021.18.32
Skowrońska A. (2022). Monitoring trendów w innowacyjności – Raport 12. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Grupa PFR. str. 51-61
Wilson I. (2023). Dlaczego metaverse wiąże się z szansami i zagrożeniami. NTT Data. https://nttdata-solutions.com/pl/blog/dlaczego-metaverse-wiaze-sie-z-szansami-i-zagrozeniami/#what-are-metaverse-risks
Metaverse przyniesie nowe doświadczenia oraz zagrożenia (2023). ISB Tech. https://www.isbtech.pl/2023/01/metaverse-przyniesie-nowe-doswiadczenia-oraz-zagrozenia/ Matasz M., (2021). Jakie będą skutki metawersum? "Wszystko zależy od nas". Wirtualne Media. https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/skutki-metaverse-swiat-metawersum