Artykuł 3

Martyna Kurek, Maciej Dymacz, Marzena Bakala-Sikora   

Stowarzyszenie SEDA

Abstrakt 

Celem niniejszego artykułu jest szersze uświadomienie czytelników w kwestii zagrożeń, które niesie za sobą Metaverse. Wymieniono ryzyka i niebezpieczeństwa związane z różnymi sektorami, takimi jak edukacja, przedsiębiorstwo czy zdrowie. Temat został zbadany przy użyciu techniki systematycznego przeglądu literatury, która łączyła odpowiednie słowa kluczowe w celu znalezienia studiów przypadków, badań naukowych i sugerowanych najlepszych praktyk. Z artykułów zawartych w przeglądzie systematycznym wynika, że wykorzystanie Metaverse w różnych sektorach oprócz wielu zalet i plusów stanowi również zagrożenie pod wieloma względami.   

Słowa kluczowe: Metaverse, zagrożenia, cyberbezpieczeństwo, cyberprzestępstwo

1. Wstęp 

O nowych możliwościach Metaverse jest coraz głośniej. Ta niezwykle innowacyjna technologia pojawia się coraz częściej w różnych kontekstach. Jak dowiadujemy się z modułów projektu finansowanego przez Unię Europejską pod tytułem WAKE UP, który przedstawia wiele aspektów i możliwości Metaverse, owa technologia niesie za sobą wiele plusów ale niestety również wiele niebezpieczeństw. Metaverse używany w edukacji, w procesie zatrudniania, w przedsiębiorstwie czy w szkoleniach zawodowych otwiera ludziom oczy na nowe możliwości w bardzo szybki sposób. Jednak biorąc pod uwagę szybki rozwój oraz szybko rosnącą popularność meta-świata, czyli świata równoległego, wirtualnego, trzeba pamiętać ile szkód może przynieść użytkowanie technologii, której się jeszcze do końca nie poznało. Trzeba więc zadać sobie pytanie – Czy Metaverse stanowi dla społeczeństwa błogosławieństwo czy przekleństwo? Jak zostało to uwypuklone w poszczególnych częściach materiałów opracowanych przez zespół projektu WAKE UP, na świecie od zawsze istnieli ludzie dobrzy i źli. Tak jak wynalezienie Internetu dało społeczeństwu tysiące nowych możliwości do robienia rzeczy dobrych, tak samo dał również pole do popisu przestępcom, którzy dzięki Internetowi osiągnęli większy dostęp do potencjalnych ofiar a przez to ich możliwości chociażby molestowania seksualnego czy cyberprzemocy stały się znacznie większe. Wraz z wprowadzeniem na rynek technologiczny Metaverse stwarzane są dodatkowe formy takiego niebezpieczeństwa. Podstawą bezpieczeństwa, czy to w świecie rzeczywistym, w Internecie czy w Metaverse, to świadomość zagrożeń. Tylko w ten sposób można wiedzieć jak ich unikać. Aby w przyszłości być bardziej świadomym użytkownikiem Metaverse, przyjrzyjmy się zatem niebezpieczeństwo jakie mogą na nas czekać w wirtualnym świecie.    

2. Ochrona danych i prywatność w Metaverse 

Z każdą nową platformą czy technologią, oprócz nowych możliwości, pojawiają się również wyzwania związane z ochroną danych oraz z prywatnością użytkownika, czyli przestrzeganiem zasad RODO. Metaverse z powodu potężnych możliwości i możliwej skali przetwarzania danych. Firmy przetwarzające dane osobowe mogą być zmuszone do przeprowadzania ocen ryzyka, informowania innych, określania powodów przetwarzania i uzyskiwania zgód. Mogą również ostrożnie przetwarzać dane wrażliwe, takie jak informacje zdrowotne lub biometryczne, a także dane dzieci. Firmy muszą przestrzegać przepisów dotyczących prywatności i ochrony danych w różnych jurysdykcjach ze względu na Metaverse i zasięg. Tak samo jak istnieje pojęcie darkweb, które jest przestrzenią przestępców w Internecie, tak też coraz częściej słychać o pojęciu darkverse. Wysoki stopień wolności na w świecie Metaverse daje przestępcom internetowym większą swobodę dokonywania przestępstw bez poczucia winy z powodu anonimowości, dowolnemu projektowaniu awatara i wirtualnej przestrzeni przez którą człowiek może stracić poczucie rzeczywistości. Również branża finansowa narażona jest na wysokie ryzyko wypłynięcia danych osobistych oraz przestępstw finansowych. Istnieje rzeczywiste zagrożenie nadużyć finansowych ponieważ możliwość transakcji elektronicznych w świecie Metaverse może przyciągnąć dużą liczbę oszustów finansowych. Jest zatem bardzo ważne, by firmy doszkoliły się w kwestiach zabezpieczeń oraz zarządzania ryzykiem zanim zaczną swoją działalność w wirtualnym meta świecie. Podstawą jest tu zarządzanie i polityka danych, bezpieczeństwa oraz prywatności. Konieczna jest również współpraca z ekspertem w zakresie Metaverse.  

Rozwój technologiczny w zakresie Metaverse postępuje bardzo szybko, co wróży kolejne przełomy w doświadczeniu świata wirtualnego. Planowane są kolejne etapy wejścia w środowisko wirtualne poprzez technologię Neurotech, która pozwoli na wysyłanie sygnałów do mózgu a przez to pełną immersję. Spowoduje to zatarcie różnicy między światem wirtualnym a rzeczywistym. Człowiek nie będzie w stanie rozróżnić świata, w którym się znajduje fizycznie a światem Metaverse i to bez potrzeby pośrednika w postaci interfejsu. Niesie to za sobą wiele możliwości w pracy, w edukacji, w domu czy w grach. Trzeba sobie jednak zadać pytanie jakie ryzyko kryje się za takowym zatarciem między tymi sferami. Istnieje wielkie zagrożenie tego, że użytkownicy się zatracą w świecie wirtualnym i stracą poczucie świata rzeczywistego. Wraz z rozwojem technologicznym coraz bardziej zauważalny jest spowolniony rozwój ludzkości pod względem relacji interpersonalnych czy chociażby radzenia sobie ze stresem czy z emocjami. Oczywiście negatywny wpływ na psychikę człowieka zależy od wytrzymałości psychicznej użytkownika. Osoby silniejsze psychicznie nie ucierpią tak jak osoby słabsze, które mogą zatracić się w świecie iluzji. W psychologii rozwinęło się w ostatnich latach pojęcie FOMO, z języka angielskiego fear of missing out, czyli lęk przed byciem w tyle lub nie na bieżąco z wiadomościami na mediach społecznościowych. Biorąc pod uwagę tego typu zaburzenia, również zagrożenie uzależnienia od świata wirtualnego staje się coraz większe. Ważne jest by pamiętać, że te zagrożenia wszystkie już istnieją odkąd istnieje Internet. Jednak z szeregiem nowych możliwości i poszerzonych horyzontach Metaverse, również te zagrożenia i ryzyka są proporcjonalnie większe.  

Podsumowując można powiedzieć, że zagrożenia Metaverse są rzeczywiste i nie wolno ich bagatelizować. Podstawą obrony przed owymi zagrożeniami jest świadomość oraz edukacja w kwestii możliwych metod zabezpieczenia się przed nimi bowiem każda nowa technologia niesie za sobą mnóstwo nowych możliwości, jednocześnie przedstawiając nowy szereg wyzwań oraz zagrożeń, niczym przysłowiowy ogień Prometeusza. 

5. Źródła 

Keating E., Nannetti S., Ganis J. The Metaverse: Risks and Opportunities for Businesses. Clifford Chance 2022.
Kye, B., Han, N., Park, Y. & Jo, S. (2021). Educational applications of metaverse: possibilities and limitations. Journal of Education Evaluation for Health Professions. doi: 10.3352/jeehp.2021.18.32
Skowrońska A. (2022). Monitoring trendów w innowacyjności – Raport 12. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Grupa PFR. str. 51-61
Wilson I. (2023). Dlaczego metaverse wiąże się z szansami i zagrożeniami. NTT Data. https://nttdata-solutions.com/pl/blog/dlaczego-metaverse-wiaze-sie-z-szansami-i-zagrozeniami/#what-are-metaverse-risks
Metaverse przyniesie nowe doświadczenia oraz zagrożenia (2023). ISB Tech. https://www.isbtech.pl/2023/01/metaverse-przyniesie-nowe-doswiadczenia-oraz-zagrozenia/ Matasz M., (2021). Jakie będą skutki metawersum? "Wszystko zależy od nas". Wirtualne Media. https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/skutki-metaverse-swiat-metawersum